مقدمه ای بر بایواستراتیگرافی و میکروفاسیس و شرایط پالئوژئوگرافی سازند آبدراز بین شیروان و مقطع تیپ

حوضه رسوبی کپه داق واقع در شمال و شمال شرقی ایران یکی از حئضه های رسوبی مهم و شناخته شده در کشور ما می باشد. در این حوضه که با وسعتی حدود 55000 کیلومتر مربع تقریبا 3.3 درصد از مساحت کل کشور را در بر می گیرد، رسوبگذاری از دوره ژوراسیک تا ترشیاری بدون وقفه ادامه داشته است . این حوضه علاوه بر ایران بخش وسیعی، از ترکمنستان و شمال افغانستان را نیز شامل می شود. بخش ایرانی این حوضه بین 30 و 35 تا 15 و 38 عرض شمالی و 54 تا 13 و 61 طول شرقی واقع است . گسترش آبدراز یکی از سازندهای تشکیل دهنده این ح وضه است که موضوع مورد مطالعه در این پروژه می باشد. مقاطع مورد مطالعه در این پروژه با توجه به رخنمون های سازنئ آبدراز عبارتند از: 1 - مقطع سنکلینال شیخ: این مقطع در مرکز غرب کپه داق در بخشی از سنکلینال شیخ حد واسط روستاهای قلعه زو و سرخ زو تقریبا در 20 کیلومتری شمال شیروان انتخاب شده است . 2 - مقطع روستای تیرگان: این مقطع در نزدیکی روستای تیرگان از توابع شهرستان درگز قرار گرفته که 70 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مذکور واقع است . 3 - مقطع گردونه مزدوران: این مقطع در محل گردونه مزدوران در 90 کیلومتری جاده مشهد-سرخس قرار دارد. 4 - مقطع روستای آبدراز: ایم مقطع در نزدیکی روستای آبدراز در سمت شمال غرب گردنه مزدوران واقع است . روستای آبدراز در 75 کیلومتری شرق مشهد قرار گرفته است . 5 مقطع روستای پادها: این مقطع در محدوده روستای پادها در 25 کیلومتری جنوب شرق گردنه مزدوران واقع است . در کلیه مقاطع شرقی سازند آبدراز بطور disconformity (ناپیوستگی هم شیب) بر روی سازند آیتامیر و بصورت conformity (هم شیب) در زیر سازند آب تلخ قرار گرفته است . در این رساله بایواستراتیگرافی، مطالعه اکینودرماتا (رده اکینوئیدها) در حد جنس و گونه و نتیجتا زون بندی با کمک آنها، تعیین میکروفاسیس و محیط رسوبی با استفاده از مقاطع نازک میکروسکوپی انجام گرفته است . سازند آبدراز در بخش شرقی دارای اکینوئید و اینوسراموس و آمونیت های فراوان و در بخش غربی دارای فسیل کمتری است ولی هنوز محتوی اینوسراموس می باشد. با توجه به مجموعه فسیلی سن این سازند تورونین، کونیاسین، سانتونین تعیین شده است . در مجموع از کلیه مقاطع بررسی شده بیش از 400 نمونه دگاژه ماکروفسیل جانوری جهت مطالعه فسیل شناسی و 25 نمونه سنگی برای مطالعات میکروفاسیس و محیط رسوبی برداشت گردید. از بین ماکروفسیل های جانوری جمع آوری شده تعداد 8 جنس و 12 گونه از اکینوئیدها به همراه 3 گونه از جنس اینوسراموس متعلق به مولوسک ها شناسایی شده است که پس از شناسایی فسیل ها جدول زمانی (chart rang) برای آنها رسم گردیده است . بعلاوه ستونهای چینه شناسی تهیه شده از مقاطع مختلف (سنکلینال شیخ، روستای پادها، روستای آبدراز و گردنه مزدوران) با یکدیگر مقایسه و مطابقت (corrlation) شده است . گونه های micrasterleskei و mic. cortestudinarium و mic. cf. corbovis و mic. decipiens و cyclaster declivus و hemiaster. cf. texanus و leiostomaster gentili برای اولین بار از سازند آبدراز در کلیه مقاطع مطالعه شده و در ایران گزارش می شوند. نتایج حاصل از مطالعات میکروفاسیس نشان می دهد که سازند آبدراز در یک محیط دریایی (shelf or basin margin) بر جای گذاشته شده است و با توجه به مدل رسوبی wilson عمده به دو میکروفاسیس استاندارد 2 و 3 (mfs) محدود می شود.